مطالعه تطبیقی عقد معلق در مذاهب خمسه

یکی از شروط مورد بحث فقهای امامیه و عامه در مورد صحت عقد,تنجیز آن می¬باشد, که در مقابل آن تعلیق عقد مطرح است. به این معنی که اگر تنجیز شرط صحت باشد, عقد معلق باطل بوده و در صورت عدم اشتراط تنجیز در صحت عقد, تعلیق مبطل عقد نخواهد بود. عقد معلق به معنی آن است که عقد, در حین ایجاد و یا در اثر خود وابسته به محقق شدن امر دیگری باشد. که از آن با عنوان تعلیق در انشا و تعلیق در منشأ یاد می¬شود. که البته تعلیق عقد قبل از شیخ انصاری (رحمه الله علیه) به طور مطلق و بدون تفکیک میان تعلیق در انشا و منشأ محل نزاع و بحث فقها بوده است. با بررسی منابع فقهی دست اول امامیه و عامه, و همچنین منابع حقوقی ایران, پس از بررسی نظرات و اختلافات فقها و حقوقدانان در مورد این موضوع, باید گفت که, نهایتا نظر آنان به دو دسته کلی تقسیم می¬گردد: اول: تعلیق در انشا که اکثر فقهای متقدم, قائل به عدم صحت این نوع از تعلیق می¬باشند. و در مقابل برخی از فقهای متأخر از جمله امام خمینی (رحمه الله علیه), قائل به صحت تعلیق در انشا هستند. دوم: تعلیق در منشأ که فقهای مذاهب اربعه, به دلیل نظر بر بطلان تعلیق در عقد بجز برخی از فقهای شافعی به صورت کلی, اصلا وارد در این بحث نمی¬شوند, در حالیکه حکم آن بر طبق انواع معلق علیه در فقه امامیه به چهار دسته مشهور تقسیم می¬شود: ـ معلوم الحصول حالی که اکثر قریب به اتفاق فقهای امامیه قائل به صحت آن هستند. ـ معلوم الحصول استقبالی که در صحت و بطلان آن طبق نظر فقهای امامیه اختلاف نظر می¬باشد. ـ مشکوک الحصول حالی که همچون معلوم الحصول استقبالی در حکم آن دارای تفاوت آراء هستند. ـ مشکوک الحصول استقبالی که به اجماع فقهای امامیه باطل می¬باشد. واژگان کلیدی تعلیق و تنجیز, عقد, عقد معلق, تعلیق در انشا, تعلیق در منشأ, معلّقٌ علیه, فقه امامیه, مذاهب اسلامی. یکی از شروط مورد بحث فقهای امامیه و عامه در مورد صحت عقد,تنجیز آن می¬باشد, که در مقابل آن تعلیق عقد مطرح است. به این معنی که اگر تنجیز شرط صحت باشد, عقد معلق باطل بوده و در صورت عدم اشتراط تنجیز در صحت عقد, تعلیق مبطل عقد نخواهد بود. عقد معلق به معنی آن است که عقد, در حین ایجاد و یا در اثر خود وابسته به محقق شدن امر دیگری باشد. که از آن با عنوان تعلیق در انشا و تعلیق در منشأ یاد می¬شود. که البته تعلیق عقد قبل از شیخ انصاری (رحمه الله علیه) به طور مطلق و بدون تفکیک میان تعلیق در انشا و منشأ محل نزاع و بحث فقها بوده است. با بررسی منابع فقهی دست اول امامیه و عامه, و همچنین منابع حقوقی ایران, پس از بررسی نظرات و اختلافات فقها و حقوقدانان در مورد این موضوع, باید گفت که, نهایتا نظر آنان به دو دسته کلی تقسیم می¬گردد: اول: تعلیق در انشا که اکثر فقهای متقدم, قائل به عدم صحت این نوع از تعلیق می¬باشند. و در مقابل برخی از فقهای متأخر از جمله امام خمینی (رحمه الله علیه), قائل به صحت تعلیق در انشا هستند. دوم: تعلیق در منشأ که فقهای مذاهب اربعه, به دلیل نظر بر بطلان تعلیق در عقد بجز برخی از فقهای شافعی به صورت کلی, اصلا وارد در این بحث نمی¬شوند, در حالیکه حکم آن بر طبق انواع معلق علیه در فقه امامیه به چهار دسته مشهور تقسیم می¬شود: ـ معلوم الحصول حالی که اکثر قریب به اتفاق فقهای امامیه قائل به صحت آن هستند. ـ معلوم الحصول استقبالی که در صحت و بطلان آن طبق نظر فقهای امامیه اختلاف نظر می¬باشد. ـ مشکوک الحصول حالی که همچون معلوم الحصول استقبالی در حکم آن دارای تفاوت آراء هستند. ـ مشکوک الحصول استقبالی که به اجماع فقهای امامیه باطل می¬باشد. واژگان کلیدی تعلیق و تنجیز, عقد, عقد معلق, تعلیق در انشا, تعلیق در منشأ, معلّقٌ علیه, فقه امامیه, مذاهب اسلامی. المخلّص احدی شروط فقه الامامیة والعامة فیمجال صحة العقد هی تنجیز العقد من ناحیة ومن ناحیة أخری تعلیق العقد. أی إن کان التنجز شرط العقد، یبطل العقد المعلق وفی حالة عدم اشتراط التنجیز فی صحة العقد. التعلیق لایبطل العقد. و العقد المعلق یعنی ان العقد لم یکن یحتاج الی تحقیق امر آخر وهذا یسمی التعلیق فی الانشاء او التعلیق فی المنشأ. والفقهاء قبل الشیخ انصاری کانوا یبحثون حول تعلیق العقد بشکل مطلق وبدون الفصل بین التعلیق فی النشاء أو المنشأ. بعد دراسة المصادر الفقهیة الرئیسة للامامیة والعامة ومصادر ایران القانونیة وبعد دراسة آراء الفقهاء والحقوقیین فی هذا المجال، یمکن القول بأن آراءهم ینقسم الی قسمین: الاول: التعلیق فی الإنشاء والکثیر من الفقهاء المتقدمین یعتقدون بصحته ولکن بعض الفقهاء المتأخرین مثل الامام الخمینی لایعتقدون بصحة التعلیق فی الإنشاء. الثانی: التعلیق فی المنشأ و فقهاء المذاهب الاربعة لایدخلون هذه القضیة بسبب بطلان التعلیق فی العقد سوی بعض فقهاء الشافعیة بشکل عام. فی حالة وفق انواع المعلق علیه فی فقه الامامیة یقسم حکمه الی اربعة اقسام مشهورة: - معلوم الحصول: حالة یعتقد معظم فقهاء الامامیة بانه صحیح - معلوم الحصول الاستقبالی: وهناک بعض الخلافات فی صحته بین فقهاء الامامیة - مشکوک الحصول: حالة نجد فیها بعض الخلافات مثل معلوم الحصول الاستقبالی - مشکوک الحصول الاستقبالی: اجماع فقهاء الامامیة یعتقدون ببطلانه ولهذا قام الفقهاء بتبیین حکم صحة هذه الأدلة أو بطلانها منها السببیة والجزم فی الانشاء والاجماع وإلخ..... . کلمات مفتاحیة: التعلیق والتنجیز – العقد- عقد المعلق- التعلیق فی النشاء- التعلیق فی المنشأ- المعلق علیه- فقه الامامیة – المذاهب الاسلامیة